ΚΑΠΟΙΟΣ το Φθινόπωρο του 1999 μετά τον καταστροφικό και φονικό σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου της ιδίας χρονιάς στην Αθήνα έφτιαχνε τις ρωγμές που ανοίξαν στο σπίτι του. Όταν τελείωσε τις πολυήμερες εργασίες πήγε να ξεκουραστεί και πριν κοιμηθεί ακούει μια υπερκόσμια φωνή να του λέει " θα ξαναγίνει σεισμός" . Από τότε κάθε φορά που τον συναντούμε μας το υπενθυμίζει" - Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας
ο κ. καθηγητής κτυπάει σήμερα όχι καμπανάκι αλλά καμπάνες.
" Η Ελλάδα έχει πολύ υψηλή σεισμικότητα. Αλλά η ταυτόχρονη ενεργοποίηση τεσσάρων διαφορετικών περιοχών δεν είναι συνηθισμένη.
Η σεισμική δράση συνεχίζεται σε διάφορα σημεία της χώρας. Δεν αναφέρομαι στη διάσπαρτη σεισμικότητα η οποία καθημερινά καταγράφεται αλλά δεν έχει συνέχεια. Αντίθετα, την προσοχή μας προσελκύει η σεισμική δράση που «επιμένει» σε συγκεκριμένες περιοχές, οι οποίες είναι τέσσερις: της Θεσσαλίας, της Θήβας, του Αρκαλοχωρίου-Ηράκλειου Κρήτης και της Νισύρου-Τήλου στα Δωδεκάνησα. Αυτή η επιμένουσα σεισμικότητα δημιουργεί ανησυχία και αξίζει να την αξιολογήσουμε και πάλι.
Στη Θεσσαλία, μετά τους ισχυρούς και καταστροφικούς σεισμούς της 3ης και 4ης Μαρτίου του 2021 στην περιοχή του Τιρνάβου είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο να συνεχίζεται η διέγερση, αν και με μειούμενο ρυθμό. Οι τοπικοί σεισμοί με μικρά μεγέθη «ταράσσουν» τον ήδη σεισμόπληκτο πληθυσμό, αλλά πιθανότατα δεν αναμένουμε εκπλήξεις. Υπομονή και ψυχραιμία απαιτούνται.
Δε συμβαίνει το ίδιο στη Θήβα. Εκεί είχαμε μία έξαρση το Δεκέμβριο του 2020 με μεγαλύτερο σεισμό μεγέθους 4,4 στις 2-12-2021. Ακολούθησε μετασεισμική ακολουθία που «έσβησε» σταδιακά περί τα τέλη του Ιουνίου 2021. Αλλά στις 10-7-2021 η σεισμική δράση επανεμφανίστηκε με μέγεθος 4,3 πιο δυτικά από τη σεισμική δράση του Δεκεμβρίου. Η έντονη δράση συνεχίστηκε και για το λόγο αυτό στις 21-7-2021 συγκλήθηκε η Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και εξέτασε την περίπτωση. Καταλήξαμε ότι δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τη γένεση μεγαλύτερου σεισμού, δεδομένου μάλιστα ότι στην περιοχή έχουν γίνει στο παρελθόν (1853, 1983, 1914) ισχυροί σεισμοί μεγέθους 6 έως 6,5.
Μετά από παροδική ύφεση περί τα μέσα Αυγούστου, η σεισμική δράση εντάθηκε και πάλι τις τελευταίες μέρες. Η όλη συμπεριφορά της σεισμικότητας δεν επιτρέπει να εφησυχάσουμε, υπάρχουν σημάδια ότι ίσως η δράση αυτή είναι προσεισμική αν και τα σημάδια αυτά δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρα προς το παρόν. Πάντως, είναι γεγονός ότι ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ), που έλαβε το πόρισμα της Επιτροπής, έχουν ενεργήσει και σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές έχουν προχωρήσει σε πλήρη εφαρμογή του σχεδίου «Εγκέλαδος» και σε ενημέρωση των κατοίκων. Συνεπώς, εδώ έχουμε ένα καλό παράδειγμα συνεργασίας φορέων στην κατεύθυνση της λήψης προληπτικών μέτρων. Η παρακολούθηση και ανάλυση της σεισμικότητας στη Θήβα συνεχίζεται.
Παρόμοια είναι η περίπτωση Αρκαλοχωρίου-Ηράκλειου Κρήτης. Εκεί η σεισμική δράση ξεκίνησε στις αρχές Ιουνίου και συνεχίζεται μέχρι τώρα. Και η περίπτωση αυτή εξετάστηκε από την Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου στις 21-7-2021. Η σύσταση είναι ίδια με εκείνη που δόθηκε για τη Θήβα. Ότι δηλαδή δεν αποκλείεται να γίνει ισχυρότερος σεισμός από τον 4,4 που είχε γίνει μέχρι τότε. Οι τοπικές αρχές σε συνεργασία με τους κεντρικούς (ΟΑΣΠ, ΓΓΠΠ) προχώρησαν σε παρόμοιες προληπτικές ενέργειες. Την επομένη της συνεδρίασης έγινε ο μεγαλύτερος μέχρι τώρα σεισμός μεγέθους 4,8. Ωστόσο, η ανάλυση της σεισμικότητας δείχνει πλέον μάλλον μετασεισμική ακολουθία, οπότε η πιθανότητα για ακόμη μεγαλύτερο σεισμό είναι σημαντικά μικρότερη αλλά όχι μηδενική.
Στην περιοχή Νισύρου-Τήλου η σεισμική δράση είναι αρκετά ασυνήθιστη. Ξεκίνησε στις αρχές Απριλίου 2021 και μέχρι σήμερα συνεχίζεται αδιάκοπα. Έχουν καταγραφεί περί τους 1500 σεισμούς. Ο μεγαλύτερος έγινε στα τέλη Ιουνίου με μέγεθος 5,7. Έκτοτε η σεισμική δράση δεν έχει ξεκάθαρα χαρακτηριστικά μετασεισμικής ακολουθίας, οπότε η πιθανότητα για τη γένεση και άλλου ισχυρού σεισμού δεν έχει εκλείψει. Και σ’ αυτή την περίπτωση ο ΟΑΣΠ ήλθε σε επαφή με τις δημοτικές αρχές των δύο νησιών και συνέστησε τη λήψη προληπτικών μέτρων.
Η Ελλάδα έχει πολύ υψηλή σεισμικότητα. Αλλά η ταυτόχρονη ενεργοποίηση τεσσάρων διαφορετικών περιοχών δεν είναι συνηθισμένη. Όμως, τα αντανακλαστικά των κρατικών φορέων λειτούργησαν καλά με την ενδεδειγμένη αλυσίδα ενεργειών: επιστημονική αξιολόγηση-συνεργασία-λήψη προληπτικών μέτρων-ενημέρωση. Εδώ, λοιπόν έχουμε ένα καλό παράδειγμα.
Ο Δρ Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος είναι Σεισμολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης ΕΕ και UNESCO, Μέλος της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου, Συγγραφέας του βιβλίου «Στα Μονοπάτια του Εγκέλαδου», Εκδόσεις Οσελότος, Ιούνιος 2021
