Ο Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντιος σώζει τη Μυτιλήνη από την πανώλη
Φοβερή θανατηφόρος αρρώστια, η πανώλης, κατά το 1832 μάστιζε τον πληθυσμό της Μυτιλήνης. Ο αριθμός των θανάτων κάθε μέρα αυξανόταν και περισσότερο. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να σκορπιστούν στους γύρω λόφους ελπίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα αποφύγουν τη μετάδοση της αρρώστιας. Οι αρχές της πόλεως άφησαν τα γραφεία τους στην πόλη και κατέφυγαν και αυτές στα βουνά. Όσα μέτρα όμως και αν έπαιρναν, στάθηκαν ανίσχυρα ώστε να σταματήσουν την αρρώστια και το θάνατο. Η κυβέρνηση έστειλε ομάδες γιατρών από την Κωνσταντινούπολη και φάρμακα, μάταια όμως, πάλι δεν επήλθε κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα.
Σ’ αυτές τις κρίσιμες μέρες και μάλιστα τη νύχτα της Παρασκευής της πρώτης εβδομάδας των Νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, φανερώθηκε ο Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντιος στον τότε Πρωτοσύγκελλο Καλλίνικο, τον μετέπειτα Μητροπολίτη Μυτιλήνης και αργότερα Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Ο Άγιος του παρήγγειλε να πει στον Μητροπολίτη να μαζέψει τους χριστιανούς από τις εξοχές, όπου είχαν καταφύγει, να τελέσουν ιερά αγρυπνία στο Μητροπολιτικό ναό και έπειτα να βγάλουν και το ιερό λείψανο του από την κρύπτη του ναού.
Ο Πρωτοσύγκελλος δεν έδωσε σημασία στο όνειρο, αλλά μετά από μια εβδομάδα και πάλι νύκτα της Παρασκευής, βλέπει το ίδιο όνειρο ζωηρότερα και τον Άγιο αυστηρότερο. Αυτή τη φορά αμέσως, έτρεξε και ανακοίνωσε στο Μητροπολίτη την εντολή του αγίου.
Ο Μητροπολίτης αμέσως συνάντησε τον Τούρκο Διοικητή και του ζήτησε την άδεια να επιτρέψει να ειδοποιήσει με κάθε μέσο τους χριστιανούς, να έλθουν στο ναό και να παρακαλέσουν όλοι τον Θεό να τους λυτρώσει απ’ την αρρώστια. Οι Τούρκοι γιατροί, που ήρθαν απ’ την Κωνσταντινούπολη, αντέδρασαν. Δεν ήθελαν να γίνει συγκέντρωση από φόβο να μη μεταδοθεί η αρρώστια περισσότερο. Ο Διοικητής όμως βλέποντας ότι ο κόσμος πέθαινε, έδωσε την άδεια για συγκέντρωση και τέλεση ιεράς αγρυπνίας.
Όλοι οι χριστιανοί με πίστη και ελπίδα έτρεξαν στο ναό, που γέμισε μέσα, έξω και τους γύρω δρόμους. Τέλεσαν ολονύκτια ιερά αγρυπνία και ζήτησαν την βοήθεια του Αγίου, καθώς είχε διαδοθεί ήδη η εμφάνιση του Αγίου Θεοδώρου με όνειρο στον Πρωτοσύγκελλο. Ο Μητροπολίτης και ο Πρωτοσύγκελλος τις πρωινές ώρες κατέβηκαν στην κρύπτη του ναού, έβγαλαν με ευλάβεια το ιερό λείψανο του Αγίου Θεοδώρου και πραγματοποίησαν μια σύντομη λιτανεία γύρω από το κτίριο της Εκκλησίας.
Από εκείνη την στιγμή και έπειτα δεν πέθανε κανείς Χριστιανός ή Τούρκος από την πανώλη. Η πόλη ονόμασε τον Άγιο Θεόδωρο «Πολιούχο», δηλαδή προστάτη της πόλεως και του νησιού της Λέσβου. Τούρκοι και Έλληνες με κάθε τρόπο ομολογούσαν το θαύμα και φανέρωναν την ευγνωμοσύνη τους στο Θεό και τον προστάτη Άγιο.
Από τότε το σεπτό λείψανο του αγίου δεν το ξανάβαλαν στην κρύπτη του ναού. Αντιθέτως το τοποθέτησαν σε φανερό σημείο και για τους Τούρκους, εντός του Μητροπολιτικού ναού, που βρίσκεται σήμερα και αποτελεί, όπως λέει και το απολυτίκιο του αγίου, «θησαυρόν τιμαλφή» για την Λέσβο.
Σαν πολιούχος ο Άγιος Θεόδωρος προστάτεψε την Λέσβο και στον πόλεμο του 1940. Όταν οι Ιταλοί βομβάρδιζαν διαφόρους στόχους, όπως τον ασύρματο της πόλεως, που ήταν στη Νεάπολη, τα εργοστάσια Σουρλάγκα στον κόλπο της Γέρας, στο λιμάνι το πλοίο «Αρντένα», καμιά βόμβα δεν πέτυχε το στόχο της και πολλές απ’ αυτές βυθίστηκαν στο έδαφος χωρίς να εκραγούν.
Σε ανάμνηση του θαύματος της διασώσεως του πληθυσμού της πόλεως από την πανώλη, από το έτος 1936, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιακώβου του από Δυρραχίου, καθιερώθηκε νέα γιορτή στη Μυτιλήνη την Δ’ Κυριακή μετά το Πάσχα, κατά την οποία γίνεται με μεγάλη λαμπρότητα και με συμμετοχή χιλιάδων λαού η λιτάνευση του σεπτού ιερού λειψάνου του Αγίου Θεοδώρου του Βυζάντιου.
πληροφορίες για τον βίο του Αγίου: Από τον Νέο Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπό του Ιερομονάχου Μακαρίου Σιμωνοπετρίτου, Τόμος Έκτος – Φεβρουάριος, εκδ. Ίνδικτος.
