17 Ιουλίου 1974 –Το Λονδίνο δίνει το πράσινο φως στον Ecevit να εισβάλει.
Η συμπαιγνία
Ο Τούρκος Πρωθυπουργός B. Ecevit και η κουστωδία του συναντήθηκαν με τον Βρετανό Πρωθυπουργό Harold Wilson και τον Βρετανό Υπ. Εξωτερικών μετά τον Μακάριο. Ο Ecevit ζήτησε από τη Βρετανία να εισβάλουν στην Κύπρο μαζί, αλλά οι Wilson/Callaghan αρνήθηκαν γιατί η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου ως εγγυήτριας χώρας ήταν λεπτή, είπαν. Αρνήθηκαν επίσης αίτημα του Ecevit να περάσουν τα τουρκικά στρατεύματα από τις Βρετανικές Βάσεις. Όμως, δέχθηκαν την έκκλησή του ν’ αφήσουν την Τουρκία να κάνει τη δουλειά δίχως ανάμειξη, νοουμένου ότι η Τουρκία δεν θα ενοχλούσε τις Βρετανικές Βάσεις και να εμπόδιζαν ελληνική βοήθεια να φθάσει στην Κύπρο.
18 Ιουλίου – O Μακάριος αναχώρησε από Λονδίνο για Νέα Υόρκη. Πριν από την ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον προσέγγισε η τουρκική αντιπροσωπία (με εντολή Ecevit να τον προλάβαιναν να μην καταφαινόταν εναντίον της Τουρκίας). Ευχαρίστησε την Τουρκία, ήταν ευγνώμων… («Σημερινή», 12.7.1993. Απομνημονεύματα Faruk Ahmet Barutçu «Το συγκλονιστικό παρασκήνιο της εισβολής». Ο Barutçu ήταν ο υπεύθυνος των Κυπριακών Υποθέσεων στο τουρκικό Υπ. Εξωτερικών και συμμετείχε στη συνεννόηση, 17.7.1974).
Ο James Callaghan ομολογεί
Δύο χρόνια αργότερα, ο James Callaghan ομολόγησε τη συμπαιγνία στην Επιτροπή του Κοινοβουλίου ότι συμφώνησαν στην τουρκική εισβολή για αλλαγή του στάτους κβο, η συνταγματική τάξη είχε καταρρεύσει το 1964 και έπρεπε ν’ αντικατασταθεί. Η Επιτροπή, όμως, στο πόρισμά της το 1976 κάλυψε τον Callaghan, τονίζοντας μόνο ότι «η βρετανική κυβέρνηση είχε και τις δυνάμεις και την υποχρέωση να σταματήσει την εισβολή αλλά δεν το έπραξε, για λόγους που αρνείται να εξηγήσει». Η γράφουσα βρήκε σε άλλους φακέλους την αλήθεια και την δημοσίευσε («Σημερινή», «Οι πραγματικές προθέσεις του Λονδίνου», 10 Σεπτεμβρίου 2015).
18 Ιουλίου – Οι τουρκικές απαιτήσεις προς Αμερικανούς.
Ο Ecevit εξήγησε τις απαιτήσεις του και στον Αμερικανό απεσταλμένο τού Δρος Kissinger, Joseph Sisco, στις 18.7.1974, στο Λονδίνο, αφού είχε συμφωνήσει τα πάντα με τους Βρετανούς. Του παρουσίασε κάποιες ιδέες που ταυτίζονταν με διχοτόμηση, και απαίτησε δημιουργία δύο αυτόνομων προσωρινών κυβερνήσεων, μια για κάθε κοινότητα, με τους εγγυητές της συνθήκης. Με την τουρκική κοινότητα να είχε ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα αεροδρόμια και λιμάνια ή όλα να διοικούνταν από κοινού και ζήτησε να τις παρουσιάσει στους Έλληνες ίσως συμφωνούσαν σε αμοιβαία λύση… Ο Sisco βρήκε τις απαιτήσεις Ecevit ακραίες και μαξιμαλιστικές…
Να κατορθώσουν τον στόχο εντός 48 ωρών
Έκθεση Φόρεϊν Όφις 19 Ιουλίου 1974 αποκαλύπτει ότι ο λόγος που δεν απομάκρυναν τους Βρετανούς υπηκόους (πριν από την τουρκική εισβολή) ήταν γιατί τότε οι Έλληνες θα το εκλάμβαναν ως συμπαιγνία με τους Τούρκους. Εξάλλου ήδη η απόφασή τους να μην επέμβουν σε περίπτωση τουρκικής εισβολής είχε παρθεί από το 1963 και 1972…
Υπολόγιζαν ότι μια τουρκική εισβολή μπορούσε να κατορθώσει σημαντικά τους στόχους της εντός 48 ωρών…
Το Φ.Ο. δεχόταν να έπαιρνε η Τουρκία το 1/3
Ιδού και η επιβεβαίωση. Τηλεγράφημα ημερ. 21.7.1974 από την Υπάτη Αρμοστεία της Αυστραλίας στο Λονδίνο προς το αυστραλιανό Υπ. Εξωτερικών αναφέρει ότι την προηγούμενη (20.7.1974), «υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Φόρεϊν Όφις (τούς) είπε ότι η Βρετανία μυστικά δεν θα είχε αντίρρηση αν τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις κατελάμβαναν περίπου το 1/3 του νησιού πριν συμφωνήσουν σε κατάπαυση του πυρός (παρακαλώ προστατεύσετε). Η θέση αυτή θα έπρεπε να επιτευχθεί μέχρι τις 21-07 για να μην τεθούν περαιτέρω εν κινδύνω οι πιθανότητες ειρήνευσης…».
(«Πέρι Άντερσον για 17η Ιουλίου 1974 – όταν σφράγισαν τη μοίρα της Κύπρου…» https://simerini.sigmalive.com/article/2025/6/9/peri-anterson-gia-17e-iouliou-1974-otan-sphragisan-te-moira-tes-kuprou/ )
19 Ιουλίου – Η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στα Ηνωμένα Έθνη συνέτεινε στο να μην αναφέρεται το ψήφισμα 353, 20/7/1974 (που έγραψαν οι Βρετανοί) σε τουρκική εισβολή.
Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές για εισβολή στην Κύπρο (όπως υποσχέθηκε στον Βρετανό Πρωθυπουργό, 17.7.74), είπε πως θεωρούσε τον κίνδυνο από την Τουρκία μικρότερο από εκείνο των Ελλήνων αξιωματικών και ότι κινδύνευαν όχι μόνο οι Ελληνοκύπριοι αλλά και οι Τουρκοκύπριοι …
Η ομιλία σε ελληνική μετάφραση στο βιβλίο του κ. Κώστα Χατζηκωστή, «7 προεδρικά πορτραίτα» και από το Αρχείο του ΟΗΕ αυτούσια στα Αγγλικά στον σύνδεσμο εδώ:
https://digitallibrary.un.org/record/523143?ln=en&v=pdf#files
Ο Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία Stephen Olver και ο Αμερικανός Joseph Sisco είχαν ήδη διαψεύσει τους ισχυρισμούς Μακαρίου. Μαρτυρία Τουρκοκύπριου Υπ. Άμυνας κ. Orek προς Βρετανούς. Tα γεγονότα στην Κύπρο δεν είχαν μέχρι τότε ενοχλήσει την τουρκική κοινότητα…
20 Ιουλίου 1974 – «Η Τουρκία εισβάλλει» -στην Κύπρο- πρωτοσέλιδο της βρετανικής «Evening Standard».
Πηγές : Βρετανικό Εθνικό Αρχείο – αναλυτικά στο βιβλίο γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019
Την επόμενη Δευτέρα το τελευταίο Μέρος Δ΄.
Φανούλα Αργυρού -Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
