Καλοκαίρι του 2006 για Προσκύνημα στην ΠΑΝΑΓΙΑ την Μυρτιδιώτισσα. Με το που πατήσαμε το πόδι μας στα Κύθηρα αισθανθήκαμε μια ιερή ανατριχίλα. Βηματίζαμε πάνω σε χώματα που ποτίστηκαν με μαρτυρικό αίμα πολλών Ορθοδόξων Χριστιανών σε διάφορες και επάλληλες ιστορικές περιόδους με καταστροφές – δηώσεις – γενοκτονίες και σκλαβοπάζαρα.
Κάτι μας ακολουθούσε αλλά δεν θέλαμε να πούμε τίποτε στους άλλους συμπροσκυνητές μας για να μην φοβηθούν καθότι υπήρχαν και παιδιά. Ίσως να ήταν μάρτυρες άλλων εποχών αυτές οι σκιές.
Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας
Αφού πήραμε τον δύσκολο δρόμο πάνω σε βραχώδεις απολήξεις ξεκινήσαμε κατευθείαν για την ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ των Κυθήρων.
Ο ιδρώτας έτρεχε ποτάμι, αλλά το τοπίο μας έδινε πλουσιοπάροχη αμοιβή με εικόνες και μυρωδιές.
Τελικά από ψηλά στην τελευταία κατεβασιά αντικρύσαμε το πάλλευκο μοναστήρι της Μυρτιδιωτίσσης στις Εσχατιές της σύγκλισης των τριών Ελληνικών θαλασσών και πελάγων.
Ήταν καθημερινή και ίσως να είμασταν οι μόνοι προσκυνητές εκείνη την ώρα. Έξω από την Ιερά Μονή και κάτω από τα λιγοστά αλλά ευσκιόφυλλα δένδρα της παρκάραμε.
Ένα παππούλης ακριβώς έξω από την κεντρική είσοδο την Μονής πουλούσε μια ασυνήθιστη πραγμάτια.
Τον πλησιάσαμε
- Τι είναι αυτά παππού , τον ρωτήσαμε ;
- Είναι αμάραντα που φύονται εδώ και ζουν πάντα.
« ήταν η σεμπρεβίβα των Κυθήρων που έχει έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα και φυτρώνει σε απόκρημνα μέρη στα νοτιοδυτικά του νησιού...»
Έσκυψα να διαλέξω και πήρα ένα ματσάκι.
Μόλις του έδωσα την αξία αυτού που πήρα.. μας λέει αυθόρμητα
- Πάρε ακόμα δυο
- Μα να σας πληρώσω και για αυτά
- Όχι δεν θέλω αμοιβή αλλά και δεν είναι δώρο για εσάς , είναι δώρο για την ΠΑΝΑΓΙΑ
( το μυαλό μας κόλλησε , σκεφτήκαμε μήπως θέλει να τα βάλουμε στην Θαυματουργή εικόνα της Μυρτιδιωτίσσης μέσα στην εκκλησία, αλλά πρόλαβε την σκέψη μας και συνέχισε)
- Όταν θα πάνε πολλοί Έλληνες και Ελληνίδες στην ΠΟΛΗ, εγώ δεν θα μπορώ.
- Πάρε αυτά τα δυο ματσάκια και να τα βάλλεις στην εικόνα της ΠΑΝΑΓΙΑΣ μέσα στην ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ και να ΤΗΣ πεις της ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗΣ από τον μπάρμπα Παρασκευά από τα Κύθηρα.
- Η Ελλάδα θα περάσει δοκιμασίες, αλλά θα αντέξει , ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΣ την έκανε ΑΜΑΡΑΝΤΗ σαν αυτό το λουλούδι.
Θεωρήσαμε ότι ήρθε η εποχή που πρέπει να ειπωθούν αυτά τα παράδοξα που σαν εμπειρίες χρωμάτισαν τα συναισθήματα μας που κινούνται μέσα στα αντίκλινα της Ελληνικής ιστορίας που ζυμώθηκε με αίμα και αγώνες.
Λίγα λόγια για την ΠΑΝΑΓΙΑ μας στα ΚΥΘΗΡΑ
« Κανένα άλλο πρόσωπο στην εκκλησία μας δεν έχει τόσα ονόματα όσα η Παναγία. Ονόματα που αναφέρονται στην αρετή της, στη θέση της στον ουρανό σε εικόνες και σε θαύματα Της είναι προσωνύμια σύμφωνα με τα οποία γιορτάζει σε διάφορα σημεία της Ελλάδας. Για τα Κύθηρα, η μεγάλη γιορτή της Παναγίας είναι στις 24 Σεπτεμβρίου όπου γιορτάζει η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα.
Σύμφωνα με την παράδοση η αυθεντική εικόνα της Θεοτόκου με το Χριστό βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές, που ονομάζονται «Μυρτίδια», τον 13ο αιώνα μ.Χ. Στην εικόνα αυτή αρχικά «διεκρίνοντο καθαρά τα χαρακτηριστικά μέχρι στέρνων» της Θεομήτορος και του Χριστού, «με την πάροδο του χρόνου όμως απέκτησε σταδιακά το σκούρο χρώμα».
Το πιθανότερο είναι η ιστόρηση της εικόνας αυτής να έγινε από τον Ευαγγελιστή Λουκά (1ος αιώνας μ.Χ.). Στη θέση της «εύρεσης» ο πτωχός βοσκός έκανε ένα μικρό εκκλησάκι και στην περιποίηση του αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του. Μετά το θάνατο του ευσεβούς βοσκού, την περιποίηση του μικρού Ναού της Μυρτιδιώτισσας ανέλαβε ο Μοναχός Λεόντιος, ο οποίος με χρηματική βοήθεια Κυθηρίων μεγάλωσε λίγο το αρχικό εκκλησάκι και έκτισε γύρω του μερικά κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών, όπως αναφέρεται στο saint.gr.
Όμως το πλήθος των προσκυνητών που κατέφθαναν από διάφορα μέρη δημιούργησε την ανάγκη ενός μεγάλου Ναού. Το δύσκολο αυτό έργο της ανέγερσης ξεκίνησε με πολύ ζήλο, προσπάθειες και εράνους ο δραστήριος Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος το 1841 μ.Χ. και σε δεκαέξι χρόνια έγινε ένα υπέροχο συγκρότημα που αποτελείται από μεγαλοπρεπή Ναό, ένα αριστουργηματικό πανύψηλο καμπαναριό και πολλά κελιά φιλοξενίας.
Ο μικρός Ναός της «εύρεσης», το Καθολικό, όπως λέγεται, παρέμεινε κάτω από το μεγάλο Ναό, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και εκεί φυλάσσεται κατά τους χειμέριους μήνες η εικόνα της Παναγίας που η αγάπη των Κυθηρίων τη φύλαξε μέσα σε μια ολόχρυση επένδυση, αληθινό αριστούργημα φτιαγμένο από τον Κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη το 1827 μ.Χ.
Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα: το θαύμα της εύρεσης της εικόνας από το βοσκό, το θαύμα της θεραπείας του παραλύτου στις 24 Σεπτεμβρίου (αρχές του 17ου αιώνα) και το θαύμα της διάσωσης του φρουρίου των Κυθήρων από τους κεραυνούς (22 Ιανουαρίου 1829) κατά τη διάρκεια της φύλαξης της εικόνας της Παναγίας εντός του φρουρίου για το φόβο των πειρατών που μάστιζαν τη Μεσόγειο.
Ο Ιερός Ναός εορτάζει στις 24 Σεπτεμβρίου, ημέρα εορτασμού του θαύματος της θεραπείας του παραλύτου. Στον Ιερό Ναό υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, το ένα αριστερά του Τέμπλου, αφιερωμένο στην Οσιοπαρθενομάρτυρα Ελέσα και το άλλο δεξιά στον Όσιο Θεόδωρο.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι στο στέμμα της Πανσέπτου Εικόνας της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, υπάρχει προσαρμοσμένο «Πολυτιμότατον αδαμαντοκόλλητον εν σχήματι ημισελήνου χρυσούν κόσμημα». Ας θυμηθούμε την ιστορία του:
Σύμφωνα με όσα ο αείμνηστος Σοφοκλής Καλόυτσης, ο υμνογράφος της Μυρτιδιώτισσας διέσωσε (ακολουθία Μυρτιδιωτίσσης, έκδοσις 5η, σελ. 149), βρισκόταν κάποτε στα Κύθηρα, κάποιος Τούρκος πλούσιος και επιφανής, εγκατεστημένος στην τουρκοκρατούμενη Κρήτη, ο οποίος ήταν Μωαμεθανός.
Κάποια ημέρα παρατήρησε ασυνήθη συγκέντρωση κόσμου, στην πλατεία του Μητροπολιτικού Ναού του Εσταυρωμένου στη Χώρα.
Ρώτησε τι συμβαίνει και του είπαν ότι το Νησί μαστίζεται από πολύμηνη ανομβρία και για αυτό θα πραγματοποιηθεί Λιτανεία της Αγίας Εικόνας της Μυρτιδιώτισσας, η οποία είχε ήδη κατέβει από το κάστρο που φυλασσόταν τότε και βρισκότανε μέσα στον Εσταυρωμένο. Όμως ο ουρανός ήταν καταγάλανος και δεν φαινόταν ούτε ίχνος νέφους στον ορίζοντα.
Ο Τούρκος εχλεύασε αυτή την ενέργεια γιατί η λογική έλεγε ότι δεν θα φέρει αποτελέσματα. Και ήταν τόσο σίγουρος για αυτό, που δήλωσε ότι εάν μετά την Λιτανεία επακολουθήσει βροχή, θα αφιέρωνε το χρυσό κόσμημα της ημισελήνου που είχε μαζί του, στην Ιερή Εικόνα. Η Λιτανεία έγινε με κατάνυξη και οι Κυθήριοι γονυκλινείς παρακάλεσαν για την λύση της ανομβρίας. Και το θαύμα έγινε. Μόλις η Ιερά Πομπή επέστρεψε στον Ναό, άρχισε να πέφτει ραγδαία βροχή. Ο αλλόθρησκος τήρησε την υπόσχεση του και αφιέρωσε το κόσμημα στην Παναγία.
Πότε έγινε αυτό δεν αναφέρεται. Ίσως έγινε πριν το 1837 μ.Χ. Τότε έγινε η χρυσή επένδυση της Εικόνας από τον Καλλίτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη και μάλλον αυτός έκανε την προσαρμογή της ημισελήνου στο στέμα της Παναγίας «Εις αιωνίαν ανάμνησιν του τελεσθέντος θαύματος της λύσεως της ανομβρίας». Πιθανόν λοιπόν η αφιέρωση να είχε προηγηθεί του 1837 μ.Χ.»
Ίσως από τα Κύθηρα στην ΠΟΛΗ να είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι της ΑΜΑΡΑΝΤΗΣ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ μέσα στο πέλαγος της ιστορίας
ΣΤΩΜΕΝ καλώς
Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας