π. Ανανίας Κουστένης:
“Παλαιότερα οἱ πολιτισμοὶ πρόσεχαν τὴν ὕβριν”
Σήμερα γιορτάζει ἡ ἁγία Ἀγάθη (5 Φεβρουαρίου). Τί θὰ πεῖ Ἀγάθη; Δὲν ὑπάρχει λέξις Ἀγάθη. Υπάρχει λέξις τί; Ἀγαθή. Γιὰ νὰ σᾶς διαβάσω κάτι ἀπὸ τὴ Λαογραφία, ποὺ τὸ βρῆκα καὶ μοῦ ᾿κανε μεγάλη ἐντύπωση. Καὶ νὰ προχωρήσουμε. Λέει ἐδῶ ἡ Λαογραφία ὅτι: «Γιὰ τὸν ὀνομαστικὸ παρατονισμὸ τοῦ Ἀγάθη ἀντὶ Ἀγαθή, σημειώνουμε ἕνα παραδοσιακό σεβαστικὸ ἦθος στὴ χρησιμοποίηση Θεϊκῶν ἢ ἀρετικῶν ὀνομάτων, ποὺ εἶχαν οἱ παλαιότεροί μας, κι ἀπέφευγαν νὰ τὰ τονίσουν σωστά, φοβούμενοι τὴν ὕβριν. — «Οὐδεὶς ἀγαθός, εἰ μὴ εἶς, ὁ Θεός», λέει τὸ Εὐαγγέλιο. - Τὴν ὕβριν! Δὲν ἤθελαν νὰ κάνουν τὸν ἑαυτό τους ἴσο μὲ τὸν Χριστό. Γι' αὐτὸ καὶ ἔλεγαν Χρίστος. — Χριστὸς εἶναι. Τί θὰ πεῖ Χρίστος; Μὲ γιώτα. Μὲ ἦτα... Οὔτε καὶ μὲ ἦτα εἶναι. Χρηστὸς εἶναι ἐκεῖνος πού 'ναι ἐνάρετος. — Μὲ τὸν Θεὸ ἔλεγαν Θέος. - Ὑπάρχει ἐπώνυμο Θέος. - Μὲ τὸν Σταυρὸ ἔλεγαν Σταῦρος. – Τί θὰ πεῖ Σταῦρος; Σταυρός. Γι' αὐτὸ γιορτάζει καὶ τοῦ Σταυροῦ. — «Οὔτε τολμοῦσαν νὰ οἰκειοποιηθοῦν τὴν τέλεια ἀρετή. Κι ἔλεγαν, ἀντὶ Δίκαιος, Δικαῖος». -Γρηγόριος Δικαῖος, ὁ Παπαφλέσσας. — «Ἀντὶ Ἄριστος, Αρίστος». — Ἀρίστος θὰ πεῖ ἄριστος. Ἀρίστος. — «Ἀντὶ Ἀγαθός, Ἀγάθος. Ἀντὶ Σεμνή, Σέμνη καὶ Πανσέμνη». —Ὑπάρχει καὶ ἁγία. — «Καὶ ἀντὶ Ἀγαθή, Ἀγάθη. Οἱ παλαιότεροι πολιτισμοί», λέει ὁ συγγραφέας, «εἶχαν ἦθος». Καταλαβαίνετε τί θὰ πεῖ αὐτό; Τί ὡραῖα! Τί ταπείνωση εἶναι αὐτή! Τί σεμνότης εἶν' αὐτή! Καὶ σημειώνει ὁ συγγραφεύς: «Οἱ σύγχρονοι βάζουν τὸ Jesus στὰ μπλουτζίνς!» Βέβαια! «Καὶ στὰ παπούτσια!» Παλαιότερα οἱ πολιτισμοὶ εἶχαν ἦθος. Εἶχαν σεμνότητα. Πρόσεχαν τὴν ὕβριν. Πρόσεχαν τὴν ὑπερηφάνεια. Πρόσεχαν τὸ ψήλωμα τοῦ νοῦ.
Ἡ ἁγία Ἀγάθη, κάτω ἐκεῖ, ἀπὸ τὴν Κάτω Ἰταλία, ἔζησε τὸν 3ο αἰῶνα, μαρτύρησε ἐπὶ Δεκίου, 249 - 251 μ.Χ., κι ἔκαμε ἀντίσταση. Καὶ τὴν παρέδωκε ἐκεῖ ὁ ἔπαρχος στοὺς εἰδωλολάτρες, μέχρι ποὺ ἔβαλαν φωτιὰ καὶ τὴν ἔκαψαν. Υπέστη κι ἄλλα βασανιστήρια, διαβάστε τα στὸ Συναξάρι — καὶ τὴν ἔβαλαν φυλακή. Καὶ πῆγε ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἐκεῖ νὰ ὁ Πέτρος, ἀνάμεσά μας, κι ὁ Κο- λοκοτρώνης, γιατί νὰ μὴν εἶναι ἀνάμεσά μας; — καὶ τὴν ἐθεράπευσε παντελῶς. Τὴν εἴδανε, πάθανε! Τρελάθηκαν. Σοῦ λέει: «Τί ἔγινε;» Κι ὅταν ἐκοιμήθη, Αγγελος Κυρίου ἔγραψε ἐπάνω στὸ μνῆμα της, σὲ μία πλάκα: «Ὁσία κοίμησις, θεῖον ἦθος». Καὶ στὸ τέλος τί ἔβαλε; Κι ἄλλα ἔχει μερικά, δὲν τὰ θυμᾶμαι, δὲν πειράζει. «Καὶ πατρίδος λύτρωσις».
Πολλὰ χρόνια καὶ γιὰ πολλοὺς καιροὺς ἡ ἁγία μάρτυς Ἀγάθη γλύτωνε τὴν πατρίδα της, τὴν Κατάνη καὶ τὰ ὑπόλοιπα, ἀπὸ βαρβάρους. «Καὶ πατρίδος λύτρωσις!» «Πατρίδος λύτρωσις!» Καὶ «οὐδὲν πατρίδος γλυκύτερον», λέει ὁ μεγάλος Εὐριπίδης καὶ τὸ προσυπογράφει ὁ μεγαλύτερος ρήτορας τῶν αἰώνων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. «Οὐδὲν πατρίδος γλυκύτερον!» Κι ὁ Ἰησοῦς εἶχε πατρίδα τὴ Ναζαρέτ. Κι ὅταν δὲν Τὸν θέλανε, ἔφυγε κι ἔκανε πατρίδα, «ἰδίαν πόλιν», ὅπως λέει τὸ Εὐαγγέλιο, τὴν Καπερναούμ. Τὴν Καπερναούμ! Κι ἡ Ἐκκλησία πάντα στὴ Λειτουργία εὔχεται γι' αὐτοὺς ποὺ ἔπεσαν ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος.
Ας κρατήσομε τὴν Ἑλλαδίτσα μας. Θὰ τὴ χρειαστοῦμε κι ἐμεῖς, τὴν Ἑλληνορθόδοξη, ἐννοῶ, Ἑλλαδίτσα μας. Θὰ τὴν χρειαστοῦν καὶ ἄλλοι πολλοί. Θὰ ᾿ρθεῖ καιρός, ποὺ ἡ ὕβρις θὰ φθάσει μέχρι τὸν οὐρανό. Θὰ ᾿ρθεῖ καιρός, ποὺ θὰ τρελαθοῦν καὶ «τὰ παρδαλὰ κατσίκια». Θὰ ᾿ρθεῖ καιρός, μεγάλος καὶ δύσκολος. Καὶ θὰ τρέχομε ὅλοι σ' ἕνα καταφύγιο καὶ σὲ μία ἀγκαλιὰ καὶ σὲ μία σκέπη. Μεγαλύτερο καταφύγιο - «Κύριε, καταφυγὴ ἐγεννήθης ἡμῖν ἐν γενεᾷ καὶ γενεά» μεγαλύτερη ἀγκαλιὰ καὶ μεγαλύτερη θεία σκέπη ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας δὲν ὑπάρχει.
Πηγή: “Λόγοι για τους ήρωες του 1821”, εκδ. Κυπρής, Αθήνα 2021, σελ. 18-20
Πηγή Σύνδεσμος