Οι τοιχογραφίες που κάποτε βανδαλίστηκαν από γκράφιτι έχουν αποκατασταθεί με κόπο.
ΕΤΣΙ ΟΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙ ΕΝΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ - ΑΛΛΑ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΜΕΣΟ ΜΕΛΛΟΝ
ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ - Σύμφωνα με τον μύθο, η Sümela έχει τις ρίζες της στο 386 μ.Χ. και σε μια θαυματουργή ανακάλυψη από τους Έλληνες μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο. Τους τράβηξε στην απομακρυσμένη περιοχή ένα όραμα κατά το οποίο η Παναγία τους είπε για μια εικόνα που ζωγράφισε ο Απόστολος Λουκάς κρυμμένη κάπου στις Ποντιακές Άλπεις. Οι μοναχοί τελικά ανακάλυψαν το ιερό λείψανο - ένα σκοτεινό πορτρέτο της Παναγίας και του Μωρού Ιησού που το βάφτισαν Παναγία Σουμελά - στη σπηλιά που αργότερα θα στεγαζόταν η Εκκλησία του Βράχου.
Το σπήλαιο παρέμεινε τόπος προσκυνήματος για εκατοντάδες χρόνια. Μόλις τον 13ο αιώνα το μοναστήρι όπως το ξέρουμε σήμερα ιδρύθηκε από Ορθόδοξους μοναχούς σε μια περίοδο που το τελευταίο χριστιανικό βασίλειο κυβέρνησε την περιοχή. Συνέχισε να ακμάζει υπό τους Οθωμανούς, οι οποίοι ανέλαβαν τον έλεγχο της περιοχής το 1461.
ΑΞΙΖΕΙ ΤΟΝ ΚΟΠΟ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΥΤΟ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΝ ΤΟΥ ΛΕΙΠΟΥΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΨΗΦΙΔΕΣ