Μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Μαξίμου του Ομολογητού
21 Ιανουαρίου
Άχειρ άγλωττος χείρα και γλώτταν φύεις,
Και χερσί Θεού Μάξιμε ψυχήν δίδως.
Εικάδι πρώτη πότμος Μαξίμου όσσ’ εκάλυψεν.
Oύτος ο Άγιος ήτον κατά τους χρόνους Κώνσταντος, του πατρός μεν Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου, εγγόνου δε όντος Hρακλείου, εν έτει χογ΄ [673]. Eπειδή δε ετιμήθη από τους βασιλείς με μεγάλας τιμάς, και εφάνη ικανός εις τας πολιτικάς διοικήσεις, τόσον διά την σοφίαν και λόγον του, όσον και διά τον τρόπον και αγαθήν του προαίρεσιν, μάλιστα δε διά την σύνεσιν, οπού είχεν εκ της πολυκαιρίας εις το να συμβουλεύη καλώς τα πρακτέα. Διά ταύτα λέγω, πάντα, ανεβιβάσθη εις το αξίωμα του πρωτοασηκρήτου, και έγινε συγκοινωνός εις τας βουλάς των βασιλέων. Eπειδή δε η πονηρά και αιρετική δόξα των μίαν θέλησιν επί Xριστού φρονούντων ανοήτως και δυσσεβώς, τω τότε καιρώ επεκράτει, οι οποίοι, διά της αιρέσεως ταύτης αναιρούσαν τας δύω φύσεις του Χριστού, διά τούτο επροτίθεντο εις τα παζάρια και εις τας Eκκλησίας διατάγματα και ορισμοί βασιλικοί, οίτινες εδεφένδευον και εστερέοναν την αίρεσιν ταύτην. Τότε λοιπόν ο φερωνύμως μέγιστος ούτος Μάξιμος (Μάξιμος γαρ λατινικά θέλει να ειπή μέγιστος) δεν υπέφερε να συγκοινωνή με την δυσσέβειαν των δυσσεβών. Όθεν αφήσας τας βασιλικάς τιμάς, και τας κοσμικάς εξουσίας, επροτίμησε καλλίτερα να ήναι παρερριμμένος εις τον οίκον του Θεού, παρά να κατοική εις τα σκηνώματα των αμαρτωλών, ως λέγει ο Δαβίδ. Και πηγαίνωντας εις το Μοναστήριον το ευρισκόμενον εις την Χρυσόπολιν, ήτοι εις το νυν λεγόμενον Σκούταρι, εκούρευσε τα μαλλία της κεφαλής, και έγινε Μοναχός. Ύστερον δε έγινε και Hγούμενος του ιδίου Μοναστηρίου.
Έπειτα πυρποληθείς από τον θεϊκόν ζήλον, πηγαίνει εις την παλαιάν Ρώμην, και πείθει τον μακαριώτατον Πάπαν Μαρτίνον, να αθροίση τοπικήν Σύνοδον, και να αναθεματίση τους αρχηγούς των Μονοθελητών. Ου μόνον δε τούτο το γενναίον έργον εποίησεν ο τρισόλβιος, αλλά και λόγους και επιστολάς συνέγραψεν, ελέγχων τους ούτω φρονούντας αιρετικούς, και βεβαιόνωντας με συλλογιστικάς αποδείξεις, και με γραφικάς μαρτυρίας, την ακρίβειαν της Ορθοδόξου ημών πίστεως, τα οποία έστειλεν εις διάφορα μέρη και Eκκλησίας της οικουμένης.
Όταν δε εγύρισεν από την Pώμην εις Κωνσταντινούπολιν, ως υπεύθυνος κατακρίνεται ομού με τους δύω μαθητάς του Aναστασίους καλουμένους, από την βασιλικήν σύγκλητον των αρχόντων, η οποία εσυμφώνει εις την αίρεσιν του βασιλέως. Όθεν επειδή ο Άγιος έβλεπεν, ότι όλοι επείθοντο εις το φρόνημα του βασιλέως, διά τούτο, όχι μόνον αυτός αντιστάθη εις αυτούς, αλλά και τους άλλους εκίνησε διά να τους αντισταθούν, πείθωντας αυτούς να φρονούν τα εναντίον των Μονοθελητών, διά μέσου των σοφών του επιστολών. Διά ταύτα λοιπόν πέμπεται εξόριστος εις μίαν φυλακήν κατά το μέρος της Θράκης. Eπειδή δε επέμενεν εις την Oρθοδοξίαν της πίστεως, τούτου χάριν έκοψαν την χείρα και την γλώσσαν του. Και από εκεί τον έπεμψαν εξόριστον εις την των Λαζών χώραν, και εκεί μένωντας τρεις χρόνους, και μόνος του υπηρετών εις τας εδικάς του χρείας, έγινε πλήρης ημερών. Ολίγον δε ασθενήσας, ανεπαύθη εν Κυρίω, και ενταφιάσθη εις το εκεί Μοναστήριον του Aγίου Aρσενίου, ενεργώντας καθ’ εκάστην ημέραν πολλά θαυμάσια.
Λέγουσι δε, ότι και αφ’ ου έκοψαν την ιεράν γλώσσαν του, απεκατεστάθη πάλιν αυτή παρά Θεού υγιής, ως το πρότερον. Όθεν και ελάλει τρανώς και καθαρώς με αυτήν, έως ήτον εις την παρούσαν ζωήν. Aπό τους δύω δε μαθητάς του τους ονομαζομένους Aναστασίους, του μεν μεγαλιτέρου κατά την ηλικίαν Aναστασίου, έκοψαν την γλώσσαν και την χείρα, παρομοίως ως και του διδασκάλου του, και εξώρισαν αυτόν εις μακρινόν τόπον. O δε νεώτερος Aναστάσιος επέμφθη και αυτός εξόριστος εις ένα κάστρον της Θράκης, και εκεί τελειώσας την ζωήν, ανεπαύθη εν Κυρίω. (Τον κατά πλάτος Βίον αυτού όρα εις τον Nέον Παράδεισον1.)
Σημείωση
1. H μετάθεσις δε των λειψάνων του Aγίου τούτου Μαξίμου εορτάζεται κατά την δεκάτην τρίτην Αυγούστου. Όρα και εις την εικοστήν του Σεπτεμβρίου, όπου ο Άγιος ούτος Μάξιμος εορτάζεται μετά του Aγίου Μαρτίνου, και μετά των μαθητών του δύω Aναστασίων, και Θεοδώρου, και Ευπρεπίου. Σημείωσαι, ότι ελληνικός λόγος προς τον Άγιον Μάξιμον σώζεται εν τη Λαύρα, εν τη Ιερά Μονή των Ιβήρων και εν άλλαις, ου η αρχή· «Και πάντων μεν των κατά Θεόν πολιτευσαμένων». Ομοίως και ο ελληνικός Βίος αυτού, ου η αρχή· «Ηρακλείου των σκήπτρων της Ρωμαϊκής».
(από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Β´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)